Sámegielan vuostasjgiellan (SFS01‑05)
Máhtudakulme ja árvustallam

Aktijvuoda buojkulvisá

Tjielggidus

Máhtudakulme jo2 viddnofágalasj oahppoprográmma maŋŋela

Åhpadusá ulmme le oahppe galggá máhttet

  • dåjmalattjat oassálasstet guoradalle ságastallamijda ja dágástallamijda, ietjas vuojnojt åvddån buktet, ja iehtjádij árvvalusájda responderit
  • låhkåt ja reflektierit

    Reflektierit le guoradallat ja usjudallat iesjgeŋgalágásj bielijt ietjas jali iehtjádij dagojn, guottoj ja ájádusájn. Máhttep aj reflektierit ássjij ja vidjurij, dåjmaj jali ietjama oahppama birra. Reflektierit merkaj gæhttjalit ietjas ájádusájt ja guottojt, ja nav åvddånahttet dádjadusáv.

     målsudahkes ja tjuoldedum tevstaj badjel dálásj ja vássám ájges
  • gåvvidit

    Gåvvidit le tjielggit jali buojkuldahttet vásádusáv, dilev, barggoprosessav jali fágalasj ássjev. Gåvvidit máhttá aj merkahit guoskavasj fáhkamoallánagájt adnet systematiseritjit máhtudagáv ássje birra.

     ja árvvaladdat

    Árvvaladdat le tjielggit ássjev madin åvddånbuktá iesjgeŋgalágásj bielijt ássjen ja argumentieri divna bielij åvdås. Árvvaladdam máhttá låhpaduvvat konklusjåvnåjn. Árvvaladdat máhttep aktu dahkat jali iehtjádij siegen. Dágástallam moaddásij gaskan ássje jali vidjurij birra máhttá árvvaladdam liehket.

     gåktu sáme girjálasjvuohta la sáme kultuvrraj ja identitiehttaj tjanáduvvam
  • reflekterit tjuoldedum sáme subttsasij badjel ja buohtastahttet

    Buohtastahttet le guoradallat avtalágásjvuodajt ja sieradusájt guovte jali moatte vidjurij gaskan.

     ietjá iemeálmmugij tevstajda
  • åtsådit

    Åtsådit merkaj vásedit ja gæhttjaladdat ja máhttá diehtemvájnov ja oavdduhimev vaddet. Åtsådit máhttá merkahit ájttsat, åhtsåt, ielvvet, váksjot ja guoradallat. Muhttijn merkaj iesjgeŋgalágásj bielijt ássjes guoradallat rabás ja lájttális árvvaladdama baktu. Åtsådit máhttá aj merkahit barggovuogijt, buktagijt jali vædtsagijt gæhttjalit ja árvustallat.

     gåktu ietjá giela sámegielajda vájkkudi ja diedulattjan sjaddat gåktu sámegielajt sujtti
  • adnet

    Adnet le gå juojddáv ávkástalá jali juojddáv dagá ájggomusáv jåvsåtjit. Adnet le vargga sæmmi gå ávkástallat, sæmmi gå adnuj válldet duola dagu barggovuogev jali vædtsagav.

     dålusj sáme åvddånbuktemvuogijt ja termajt gå fágajn barggá
  • guládallat njálmálattjat ja tjálalattjat tjielgas ja dádjadahtte láhkáj viddnofágalasj aktijvuodajn
  • gehtjadit fáhkagirjálasjvuodav ietjas viddnosuorgen váj gávnná, aktij biedjá ja árvustallá guoskavasj diedojt
  • adnet

    Adnet le gå juojddáv ávkástalá jali juojddáv dagá ájggomusáv jåvsåtjit. Adnet le vargga sæmmi gå ávkástallat, sæmmi gå adnuj válldet duola dagu barggovuogev jali vædtsagav.

     guoskavasj fáhkagielav majna åvddånbuktá, dokumentieri ja árvvaladdá fágalasj ássjijt ja barggamvuogijt
  • tjállet ja hábbmit iesjgeŋga tevstajt buorre struktuvrajn ja tækstatjadnusijn ja háldadit mærkkabiedjamav ja duollatjállemav
  • válljit ja adnet

    Adnet le gå juojddáv ávkástalá jali juojddáv dagá ájggomusáv jåvsåtjit. Adnet le vargga sæmmi gå ávkástallat, sæmmi gå adnuj válldet duola dagu barggovuogev jali vædtsagav.

     hiebalgis giella- ja guládallamteknologijjav dárboj ja ulme milta
  • árvustallat

    Árvustallat le árvvaladdat iesjgeŋgalágásj bielij birra ássjes jali vuojnos. Máhttá aj merkahit kvalitiehtav buktagis jali prosessas árvvaladdat. Árvustallam álu vaddá mærrádusáv jali konklusjåvnåv.

     ja adnet

    Adnet le gå juojddáv ávkástalá jali juojddáv dagá ájggomusáv jåvsåtjit. Adnet le vargga sæmmi gå ávkástallat, sæmmi gå adnuj válldet duola dagu barggovuogev jali vædtsagav.

     gáldojt lájttális ja iesjrádálasj láhkáj ja navti váj maŋŋela máhttá dajt guorrat
  • árvustallat

    Árvustallat le árvvaladdat iesjgeŋgalágásj bielij birra ássjes jali vuojnos. Máhttá aj merkahit kvalitiehtav buktagis jali prosessas árvvaladdat. Árvustallam álu vaddá mærrádusáv jali konklusjåvnåv.

     ietjas ja iehtjádij tevstajt ja rievadit ietjas tevstajt giellamáhto ja tjálamáhto ja iehtjádij árvustallamij ja fágalasj kritierihij milta

Åhpadattijn árvustallam

Åhpadattijn árvustallam galggá viehkken åvdedit oahppamav ja fáhkamáhtudagáv åvddånahttet. Oahppe vuosedi ja åvddånahtti máhtudagáv sámegielan vuostasjgiellan jo2 viddnofágalasj oahppoprográmman gå reflektieriji fágalasj ássjij ja iesjgeŋganjálmálasj ja tjálalasj tevstaj badjel. Vijddásappot vuosedi ja åvddånahtti máhtudagáv gå guoradalli fágalasj ássjijt lájttális gálldoano baktu ja åvddånbukti dáv njálmálasj ja tjálalasj tevstajn maj giella, hábme ja aktijvuohta la sjáŋŋarij ja ulmijdahiebaduvvam. Oahppe vuosedi ja åvddånahtti aj máhtudagáv gå adni máhtov giela birra vuogádahkan gielajt åtsådit ja buohtastahttet, ja lájttális láhkáj reflekteriji ietjas ja iehtjádij njálmálasj ja tjálalasj tevstaj badjel.

Åhpadiddje galggá dilev láhtjet oahppijoassálasstemij ja arvusmahttet oahppammiellaj ja sjuggelisvuohtaj målsudahkes barggovuogij baktu gånnå oahppe bessi ájttse ja åtsådiddje láhkáj barggat, sihke aktu ja iehtjádij siegen. Åhpadiddje ja oahppe galggi ságastallat oahppij åvddånime birra sámegielan vuostasjgiellan ja oahppe galggi bessat gæhttjaladdat. Dajna máhtudagájn mav oahppe vuosedi, galggi bessat javllat majt ietjasa mielas bukti, ja reflektierit ietjas åvddånime birra fágan. Åhpadiddje galggá bagádallat ienep oahppama gáktuj ja åhpadimev hiebadit navti váj oahppe bessi rádij milta vijddásappot åvddånahttet ietjasa njálmálasj ja tjálalasj tjehpudagájt fágan.

Loahppaárvustallam

Loahppaárvustallam galggá gåvvidit oahppe åbbålasj máhtudagáv sámegielan vuostasjgiellan gå ålli jo2 viddnofágalasj oahppoprográmma åhpadimev. Åhpadiddje galggá plánit ja dilev láhtjet váj oahppe bessi ietjasa máhtudagáv vuosedit målsudahkes vuogij majda gulluji dádjadibme, refleksjåvnnå ja lájttális ájádallam, iesjgeŋga dilijn. Åhpadiddje galggá sámegiela vuostasjgiellan karakterav vaddet oahppe ålles fágalasj, gielalasj ja kultuvralasj máhtudagá milta mav la vuosedam gå la fágalasj sisanov njálmálattjat åvddån buktám ja dan máhtudagá milta mav oahppe la vuosedam tjálalasj tevstajn iesjgeŋga sjáŋŋarin ja ulmijn.