Sámegielan vuostasjgiellan (SFS01‑05)
Máhtudakulme ja árvustallam

Aktijvuoda buojkulvisá

Tjielggidus

Máhtudakulme 7. jahkedáse maŋŋela

Åhpadusá ulmme le oahppe galggá máhttet

  • gulldalit ja dåmadit iehtjádij árvvalusájt ja ietjas vuojnojt åvddån buktet ja vuodustit
  • reflekterit gåktu giella máhttá gåvvidit vuojnojt guojmmealmatjij gáktuj
  • låhkåt moatte lágásj tækstaslájajt ja ságastallat háme ja sisano birra
  • reflekterit gåktu njálmálasj subtsastallamdábe ja árvo båhti åvddån sáme girjálasjvuodan
  • åtsådit

    Åtsådit merkaj vásedit ja gæhttjaladdat ja máhttá diehtemvájnov ja oavdduhimev vaddet. Åtsådit máhttá merkahit ájttsat, åhtsåt, ielvvet, váksjot ja guoradallat. Muhttijn merkaj iesjgeŋgalágásj bielijt ássjes guoradallat rabás ja lájttális árvvaladdama baktu. Åtsådit máhttá aj merkahit barggovuogijt, buktagijt jali vædtsagijt gæhttjalit ja árvustallat.

     ja reflekterit giela ja identitiehta aktijvuodaj badjel
  • adnet

    Adnet le gå juojddáv ávkástalá jali juojddáv dagá ájggomusáv jåvsåtjit. Adnet le vargga sæmmi gå ávkástallat, sæmmi gå adnuj válldet duola dagu barggovuogev jali vædtsagav.

     vuogas låhkåmvuogijt ja stratesjijjajt ma li hiebaduvvam tevsta hábmáj ja sisadnuj ja låhkåma ulmmáj
  • subtsastit, diededit, tjuottjodit ja dárkkelit guládallat åvddånbuktet njálmálattjat ja tjálalattjat
  • tjállet iesjgeŋga tækstaslájajt tjielgga ulmijn, sisanujn ja struktuvrajn
  • åtsådit

    Åtsådit merkaj vásedit ja gæhttjaladdat ja máhttá diehtemvájnov ja oavdduhimev vaddet. Åtsådit máhttá merkahit ájttsat, åhtsåt, ielvvet, váksjot ja guoradallat. Muhttijn merkaj iesjgeŋgalágásj bielijt ássjes guoradallat rabás ja lájttális árvvaladdama baktu. Åtsådit máhttá aj merkahit barggovuogijt, buktagijt jali vædtsagijt gæhttjalit ja árvustallat.

     ja adnet

    Adnet le gå juojddáv ávkástalá jali juojddáv dagá ájggomusáv jåvsåtjit. Adnet le vargga sæmmi gå ávkástallat, sæmmi gå adnuj válldet duola dagu barggovuogev jali vædtsagav.

     iesjgeŋga gielalasj vájkkudimnævov ja modalitiehtav ietjas tækstahábbmimin ja njálmálasj aktijvuodajn
  • adnet

    Adnet le gå juojddáv ávkástalá jali juojddáv dagá ájggomusáv jåvsåtjit. Adnet le vargga sæmmi gå ávkástallat, sæmmi gå adnuj válldet duola dagu barggovuogev jali vædtsagav.

     iesjgeŋga lágásj tækstagiehtadallam- ja guládallamvædtsagijt njálmálasj ja tjálalasj guládaládijn
  • tjielggit ja adnet

    Adnet le gå juojddáv ávkástalá jali juojddáv dagá ájggomusáv jåvsåtjit. Adnet le vargga sæmmi gå ávkástallat, sæmmi gå adnuj válldet duola dagu barggovuogev jali vædtsagav.

     máhtudagájt giela háme, dábálasj suorgudime ja gárgadisåhpa birra
  • adnet

    Adnet le gå juojddáv ávkástalá jali juojddáv dagá ájggomusáv jåvsåtjit. Adnet le vargga sæmmi gå ávkástallat, sæmmi gå adnuj válldet duola dagu barggovuogev jali vædtsagav.

     guovdásj njuolgadusájt duollatjállema, gárgadisdahkama ja tækstatjadnusij birra ietjas tevstaj tjáledijn
  • árvustallat

    Árvustallat le árvvaladdat iesjgeŋgalágásj bielij birra ássjes jali vuojnos. Máhttá aj merkahit kvalitiehtav buktagis jali prosessas árvvaladdat. Árvustallam álu vaddá mærrádusáv jali konklusjåvnåv.

     makta iesjgeŋga gáldo li luohtedahtte ja dajda vuosedit ietjas bargon
  • árvustallat

    Árvustallat le árvvaladdat iesjgeŋgalágásj bielij birra ássjes jali vuojnos. Máhttá aj merkahit kvalitiehtav buktagis jali prosessas árvvaladdat. Árvustallam álu vaddá mærrádusáv jali konklusjåvnåv.

     ietjas ja iehtjádij tevstajt ja buoredit tevstajt iesjgeŋga fágalasj kritieri hij milta
  • åtsådit

    Åtsådit merkaj vásedit ja gæhttjaladdat ja máhttá diehtemvájnov ja oavdduhimev vaddet. Åtsådit máhttá merkahit ájttsat, åhtsåt, ielvvet, váksjot ja guoradallat. Muhttijn merkaj iesjgeŋgalágásj bielijt ássjes guoradallat rabás ja lájttális árvvaladdama baktu. Åtsådit máhttá aj merkahit barggovuogijt, buktagijt jali vædtsagijt gæhttjalit ja árvustallat.

     ja gåvvidit makta ietjas ja iehtjádij dialækta ja tjállemgiella li muodugattja jali ælla muodugattja
  • reflektierit

    Reflektierit le guoradallat ja usjudallat iesjgeŋgalágásj bielijt ietjas jali iehtjádij dagojn, guottoj ja ájádusájn. Máhttep aj reflektierit ássjij ja vidjurij, dåjmaj jali ietjama oahppama birra. Reflektierit merkaj gæhttjalit ietjas ájádusájt ja guottojt, ja nav åvddånahttet dádjadusáv.

     gåktu ietjá giela sámegielajda vájkkudi
  • åtsådit

    Åtsådit merkaj vásedit ja gæhttjaladdat ja máhttá diehtemvájnov ja oavdduhimev vaddet. Åtsådit máhttá merkahit ájttsat, åhtsåt, ielvvet, váksjot ja guoradallat. Muhttijn merkaj iesjgeŋgalágásj bielijt ássjes guoradallat rabás ja lájttális árvvaladdama baktu. Åtsådit máhttá aj merkahit barggovuogijt, buktagijt jali vædtsagijt gæhttjalit ja árvustallat.

     ja adnet

    Adnet le gå juojddáv ávkástalá jali juojddáv dagá ájggomusáv jåvsåtjit. Adnet le vargga sæmmi gå ávkástallat, sæmmi gå adnuj válldet duola dagu barggovuogev jali vædtsagav.

     bágojt ja moallánahkojt tjanádum sebrudakiellemij, luonndoadnuj ja árbbediehtuj

Åhpadattijn árvustallam

Åhpadattijn árvustallam galggá viehkken åvdedit oahppamav ja fáhkamáhtudagáv åvddånahttet. Oahppe vuosedi ja åvddånahtti máhtudagáv sámegielan vuostasjgiellan 5., 6. ja 7. jahkedásen gå åvddånbukti ja ságastalli iesjgeŋga gielalasj ja fágalasj ássjij birra, gå njálmálattjat ja tjálalattjat tjuottjodi vuogas ja målsudahkes báhkoboanndudagájn. Oahppe vuosedi ja åvddånahtti aj máhtudagáv gå metagielav adni gå ságastalli giela háme ja gielalasj variasjåvnå birra ja gå ságastalli ietjas ja iehtjádij tevstaj birra tjállemprosessajn. Vijddásappot vuosedi ja åvddånahtti oahppe máhtudagáv gå låhki oanep ja guhkep tevstajt iesjgeŋga sjáŋŋarin, jagå varieri låhkåmvuogijt ja låhkåmstratesjijjajt låhkåma ulme milta. Duodden oahppe vuosedi ja åvddånahtti máhtudagáv gå adni vuogas tjállemstratesjijjajt gå galggi plánit ja hábbmit iesjgeŋgatækstaslájajt ja gå åvddånbukti hiebalgis gielalasj struktuvrajt ma li sisano, sjáŋŋara, háme ja ulme gáktuj hiebaduvvam.

Åhpadiddje galggá dilev láhtjet oahppijoassálasstemij ja arvusmahttet oahppamhálluj målsudahkes njálmálasj, praktihkalasj ja tjálalasj barggamvuogij baktu. Åhpadiddje ja oahppe galggi ságastallat oahppij åvddånime birra sámegielan vuostasjgiellan ja oahppe galggi bessat gæhttjaladdat. Dajna máhtudagájn mav oahppe vuosedi, galggi bessat javllat majt ietjasa mielas bukti, ja majt buorebut nahki gå åvddåla. Åhpadiddje galggá bagádallat ienep oahppama gáktuj ja åhpadimev hiebadit navti váj oahppe bessi rádij milta vijddásappot åvddånahttet ietjasa máhtudagáv fágan ja buoredit ietjasa njálmálasj ja tjálalasj tevstajt.