Sámegielan nubbengiellan 2 (SAS04‑01)
Máhtudakulme ja árvustallam
Máhtudakulme lasádus oahppomáhtudahkaj viddnofágalasj oahppoprográmma maŋŋela
Åhpadusá ulmme le oahppe galggá máhttet
- adnetmålsudahkes bágojt ja moallánahkojt ietjas árggabiejve ja lahkabirrasa birra
Adnet le gå juojddáv ávkástalá jali juojddáv dagá ájggomusáv jåvsåtjit. Adnet le vargga sæmmi gå ávkástallat, sæmmi gå adnuj válldet duola dagu barggovuogev jali vædtsagav.
- álgadit, jådon bisodit ja låhpadit ságastallamijt
- åvddånbuktet ietjas vuojnojt njálmálattjat
- buojkodit jaåvddånbuktetiesjgeŋga tiemájt
Åvddånbuktet le vuosedit ja tjielggit fágalasj ássjev jali buvtav. Máhtá moahtteláhkáj åvddånbuktet, valla ulmme le ássjev jali buktagav iehtjádijda buojkuldahttet ja tjielggit vaj dádjadi. Åvddånbuktem máhttá aj liehket gåvådibme ja vuosádallam.
- gulldalit ja låhkåt tevstajt ja subtsastit sisano birra
- åtsåditja ságastallat sáme girjálasjvuoda birra
Åtsådit merkaj vásedit ja gæhttjaladdat ja máhttá diehtemvájnov ja oavdduhimev vaddet. Åtsådit máhttá merkahit ájttsat, åhtsåt, ielvvet, váksjot ja guoradallat. Muhttijn merkaj iesjgeŋgalágásj bielijt ássjes guoradallat rabás ja lájttális árvvaladdama baktu. Åtsådit máhttá aj merkahit barggovuogijt, buktagijt jali vædtsagijt gæhttjalit ja árvustallat.
- tjállet tevstajt ma diededi, subtsasti ja gatjádi
- adnetdádjadahtte báhkosåjådimijt ja gárgadisstruktuvrajt
Adnet le gå juojddáv ávkástalá jali juojddáv dagá ájggomusáv jåvsåtjit. Adnet le vargga sæmmi gå ávkástallat, sæmmi gå adnuj válldet duola dagu barggovuogev jali vædtsagav.
- adnetmålsudahkes bágojt ja moallánahkojt ájggeguovddelis dáhpádusáj ja sáme kultuvra ja árbbedábe birra
Adnet le gå juojddáv ávkástalá jali juojddáv dagá ájggomusáv jåvsåtjit. Adnet le vargga sæmmi gå ávkástallat, sæmmi gå adnuj válldet duola dagu barggovuogev jali vædtsagav.
- oassálasstet spontána ja plániduvvam ságastallamijda
- åtsåditja
Åtsådit merkaj vásedit ja gæhttjaladdat ja máhttá diehtemvájnov ja oavdduhimev vaddet. Åtsådit máhttá merkahit ájttsat, åhtsåt, ielvvet, váksjot ja guoradallat. Muhttijn merkaj iesjgeŋgalágásj bielijt ássjes guoradallat rabás ja lájttális árvvaladdama baktu. Åtsådit máhttá aj merkahit barggovuogijt, buktagijt jali vædtsagijt gæhttjalit ja árvustallat.
åvddånbuktetiesjgeŋga tiemájtÅvddånbuktet le vuosedit ja tjielggit fágalasj ássjev jali buvtav. Máhtá moahtteláhkáj åvddånbuktet, valla ulmme le ássjev jali buktagav iehtjádijda buojkuldahttet ja tjielggit vaj dádjadi. Åvddånbuktem máhttá aj liehket gåvådibme ja vuosádallam.
- gulldalit, låhkåt ja ságastallat tevstaj birra
- åtsåditja sjuggelit barggat sáme báhkotsåmij ja subtsastallamdábij
Åtsådit merkaj vásedit ja gæhttjaladdat ja máhttá diehtemvájnov ja oavdduhimev vaddet. Åtsådit máhttá merkahit ájttsat, åhtsåt, ielvvet, váksjot ja guoradallat. Muhttijn merkaj iesjgeŋgalágásj bielijt ássjes guoradallat rabás ja lájttális árvvaladdama baktu. Åtsådit máhttá aj merkahit barggovuogijt, buktagijt jali vædtsagijt gæhttjalit ja árvustallat.
- diededit, subtsastit jagåvviditnjálmálattjat ja tjálalattjat
Gåvvidit le tjielggit jali buojkuldahttet vásádusáv, dilev, barggoprosessav jali fágalasj ássjev. Gåvvidit máhttá aj merkahit guoskavasj fáhkamoallánagájt adnet systematiseritjit máhtudagáv ássje birra.
- adnetvuogas báhkosåjådimev ja gárgadisstruktuvrav
Adnet le gå juojddáv ávkástalá jali juojddáv dagá ájggomusáv jåvsåtjit. Adnet le vargga sæmmi gå ávkástallat, sæmmi gå adnuj válldet duola dagu barggovuogev jali vædtsagav.
Åhpadattijn árvustallam
Åhpadattijn árvustallam galggá viehkken åvdedit oahppamav ja fáhkamáhtudagáv åvddånahttet. Oahppe vuosedi ja åvddånahtti máhtudagáv sámegielan nubbengiellan, sámegiella 4, jo3 oahppogárvedime oahppoprográmman gå gulldali, låhki ja ságastalli tevstaj birra, gå diedojt lånudalli oahpes ja ådå guládallamdilijn, ja gå hábbmiji avtatraják ja tjoahkkájbiejadum tevstajt.
Åhpadiddje galggá dilev láhtjet oahppijoassálasstemij ja arvusmahttet oahppammiellaj målsudahkes barggamvuogij baktu gånnå oahppe bessi ájttse ja guoradalle láhkáj barggat. Åhpadiddje ja oahppe galggi ságastallat oahppij åvddånime birra sámegielan nubbengiellan, sámegiella 4. Oahppe galggi bessat gæhttjaladdat. Dajna máhtudagájn mav oahppe vuosedi, galggi bessat moalgget majt ietjasa mielas bukti,ja ietjas fágalasj åvddånime badjel reflekterit. Åhpadiddje galggá bagádallat ienep oahppama gáktuj ja åhpadimev hiebadit navti váj oahppe bessi bagádallamij milta njálmálasj ja tjálalasj sámegielav adnet dåbdos ja ådå guládallamdilijn.
Loahppaárvustallam
Åbbålasjkaraktierra galggá gåvvidit oahppe åbbålasj máhtudagáv sámegielan nubbengiellan, sámegiella gå ålli lasádus oahppomáhtudahkaj - viddnofágalasj oahppoprográmmaj åhpadimev. Åhpadiddje galggá plánit ja dilev láhtjet váj oahppe bessi vuosedit ietjasa máhtudagáv målsudahkes vuogij majda gulluji dádjadibme, refleksjåvnnå ja lájttális ájádallam iesjgeŋga dilijn. Åhpadiddje galggá vaddet avtav karaktierav sámegielan nubbengiellan, sámegiella 4, oahppe njálmálasj ja tjálalasj máhtudagá milta fágan.