Dárogiella ohppiide geain lea sámegiella vuosttašgiellan - oahppoplána (NOR3-03)

Gelbbolašvuohta oppalaš studerengelbbolašvuhtii – fidnofágalaš oahppoprográmmaid maŋŋil

Njálmmálaš gulahallan

Mål for opplæringen er at eleven skal kunne

• dárogillii refereret njálmmálaš sámegiel teavsttaid árgabeaidiliin ja áššiin mat gusket skuvlii
• geavahit máhtu retorihkalaš appellašuvdnahámiid birra digaštallamiin ja ovdanbuktimiin
• geavahit iežas prográmmafága fágamáhtu ovdanbuktimiin ja digaštallamiin
• ovdanbuktit dárogielfágalaš fáttáid ja digaštallat ovdanbiddjon ášši
• guldalit ja árvvoštallat iešguđet mediaid njálmmálaš teavsttaid ákkastallama ja oaivvildit juoidá sisdoalu ja hámi birra
• dárogillii refereret sámegiel njálmmálaš teavsttaid áššiid birra mat gusket báikkálaš servodahkii
• ovdanbuktit iežas nana sátneriggodagain ja buori giellageavahemiin mii lea heivehuvvon ulbmilii ja vuostáiváldái
• fágaterminologiija ja ollislaš ákkastallama vehkiin ságaškuššat fágalaš fáttáid
• bidjat oktii ja ovdanbuktit ráddjejuvvon čáppagirjjálašvuođa prográmma

Čálalaš gulahallan

Mål for opplæringen er at eleven skal kunne

• lohkat iešguđet šáŋŋeriid girjedárogiel ja ođđadárogiel teavsttaid ja analyseret teavsttaid vai sáhttá oaivvildit juoidá dain gažaldagain mat teavsttain bohtet ovdan, ja árvvuin maid dat ovddastit
• čállit teavsttaid main lea čielga ulbmil, buorre struktuvra ja oktavuohta
• čállit hutkás, čuvgejeaddji ja ákkastalli teavsttaid, čilgehusaid, girjjálašvuođa dulkomiid, ságaškuššamiid ja eará vihkkedalli teavsttaid
• lohkat vissis meari dálááigásaš teavsttaid ja ságaškuššat mo dát teavsttat gielalaččat ja temáhtalaččat leat min áiggi ektui
• ovdanbuktit iežas nana sátneriggodagain ja buori giellageavahemiin, ja hálddašit deháleamos gielalaš hápmegáibádusaid
• čállit girjjálašvuođa dulkomiid ja retoralaš analysaid, hutkás teavsttaid ja vihkkedalli teavsttaid maid vuolggasadjin leat dárogielfágalaš teavsttat
• čállit čuvgejeaddji teavsttaid, čilgehusaid ja ságaškuššamiid main leat čielga ulbmil, buorre struktuvra ja áššálaš dieđut
• kritihkalaččat ja dárkkistahtti láhkai geavahit gálduid ja hálddašit digitála gáldočujuhemiid

Giella, girjjálašvuohta ja kultuvra

Mål for opplæringen er at eleven skal kunne

• selvehit Norgga gielladebáhta ja giellapolitihka 1800-logus
• čilget ákkastallama áššeprosateavsttain retorihkkamáhtu geavaheami bokte
• buohtastahttit vissis meari dálááigásaš teavsttaid muitalanvugiid ja árvvuid myhtaid ja álbmotdiktema muitalanvugiiguin ja árvvuiguin
• buohtastahttit mo “dážavuohta” ja “sámevuohta” boahtá ovdan sámi ja dáru girjjálašvuođa teavsttain
• lohkat vissis meari guovddáš norgga ja muhtun eurohpálaš teavsttaid gaskaáiggis gitta romantihkka-áiggi rádjai, bidjat daid kulturhistorjjálaš oktavuhtii ja kommenteret hámi ja sisdoalu
• analyseret sisdoalu ja árvvoštallat váikkuhangaskaomiid geavaheami teavsttain mat leat vižžon iešguđet digitála mediain
• čujuhit gálduide ja árvvoštallat daid áigeguovdilis fágalaš oktavuođain
• selvehit iešvuođaid vissis meari dárogielsuopmaniin ja reflekteret beliid birra mat sáhttet váikkuhit suopmaniid ovdáneapmái
• selvehit Norgga gielladebáhta ja giellapolitihka jagis 1900 rájes dálá áigái
• digaštallat dáruiduhttinpolitihka váikkuhusaid sámi guovlluin
• ovdanbuktit vissis meari jorgaluvvon ja originála davviriikkalaš teavsttaid
• analyseret, dulkot ja buohtastahttit vissis meari guovddáš norgga ja muhtun riikkaidgaskasaš teavsttaid iešguđet girjjálašvuođa árbevieruin romantihka áiggis gitta dálá áigái, ja bidjat daid kulturhistorjjálaš oktavuhtii
• analyseret ja árvvoštallat retorihka doahpagiiguin iešguđet áššeprosašáŋŋeriid teavsttaid