Matematihke 1-10 (MAT01‑05)
Maahtoeulmieh jïh vuarjasjimmie

Ektiedimmieh

Tjïelkestimmie

Maahtoeulmie 5. daltesen mænngan

Lïerehtimmien ulmie lea learohke edtja maehtedh

  • ektiedimmieh
    goerehtidh

    Goerehtidh lea dååjredh jïh eksperimenteradidh, jïh maahta tjetskehkevoetem jïh onterdimmiem gorredidh. Goerehtidh maahta årrodh daajedh, ohtsedh, vueptiestidh, vïhtesjidh jallh kraanskodh. Såemies aejkien sæjhta årrodh ovmessie bielieh aktede aamhtesijstie goerehtidh akten ræhpas jïh laejhtehks digkiedimmien tjirrh. Goerehtidh maahta aaj årrodh teestadidh jallh pryövedh jïh barkoevuekieh, dorjesh jallh dalhketjh evalueradidh.

    jïh tjïelkestidh brööki, desimaaletaali jïh proseenti bïjre jïh dam åejjieryöknemisnie
    nuhtjedh

    Nuhtjedh sæjhta jiehtedh mijjieh nåhtoem mestie akt vaeltebe jallh dahkoem darjobe juktie aktem ulmiem jaksedh. Nuhtjedh lea mahte seamma goh nåhtadidh, åtnose vaeltedh, vuesiehtimmien gaavhtan akte vuekie jallh dïrrege.

  • bröökh
    buerkiestidh

    Buerkiestidh lea guvviedidh jallh vaajestidh aktem dååjresem, heannadimmiem, barkoeprosessem jallh faageles teemam. Maam akt buerkiestidh aaj maahta årrodh sjyöhtehke faagedïejvesh nuhtjedh juktie daajroem teeman bïjre systematiseradidh.

    goh bielie aktede elliesvoeteste, goh bielie aktede veahkeste jïh goh taale taalelinjesne jïh stoeredahkide
    vuarjasjidh

    Vuarjasjidh lea ovmessie bieliej bijjeli ussjedidh aktene aamhtesisnie jallh vuajnosne. Maahta aaj årrodh mïelem utnedh kvaliteeten bïjre akten dorjesasse jallh prosessese. Illedahke aktede vuarjasjimmeste lea daamtaj akte sjæjsjalimmie, vierhtiedimmie jallh konklusjovne.

    jïh nommedehtedh
  • bröökh joekehtslaakan representeeredh jïh dej ovmessie representasjovni gaskem jarkoestidh
  • ovmessie strategijh ryöknedæmman positijve taaligujmie jïh bröökigujmie
    evtiedidh

    Evtiedidh maahta årrodh hammoedidh, sjugniedidh, modelleradidh jallh orre vuekieh, dorjesh jallh dïenesjem darjodh.

    jïh
    nuhtjedh

    Nuhtjedh sæjhta jiehtedh mijjieh nåhtoem mestie akt vaeltebe jallh dahkoem darjobe juktie aktem ulmiem jaksedh. Nuhtjedh lea mahte seamma goh nåhtadidh, åtnose vaeltedh, vuesiehtimmien gaavhtan akte vuekie jallh dïrrege.

    , jïh sijjen ussjedimmievuekieh tjïelkestidh
  • dåeriesmoerem jïjtse aarkebiejjeste hammoedidh jïh loetedh, mij lea brööken bïjre
  • sååjhtoem jïh saetniesvoetenuepiem digkiedidh spïelesne jïh praktihkeles tsiehkine jïh dejtie bröökese ektiedidh
  • ligningh jïh joekehtsvoeth loetedh logiske resonnementi tjïrrh, jïh tjïelkestidh mij sæjhta jiehtedh gosse akte taale lea loeteme aktede ligningeste
  • laavenjassh darjodh jïh loetedh ryöknemeaarhkesne mij lea persovneles ekonomijen bïjre
  • dåeriesmoerem hammoedidh jïh loetedh jïjtse aarkebiejjeste mij lea tïjjen bïjre
  • algoritmh darjodh jïh programmeeredh viehkine varijaabelh, eaktoeh jïh låtjkoeh nuhtjedh

Jaabnan vuarjasjimmie

Jaabnan vuarjasjimmie edtja viehkiehtidh lïeremem eevtjedh jïh maahtoem matematihkesne evtiedidh. Learohkh maahtoem faagesne vuesiehtieh jïh evtiedieh 5. daltesisnie gosse goerehtieh jïh ussjededtieh matematihkeles baakoetjïerti, representasjovni jïh strategiji bijjeli barkosne bröökigujmie, jïh ovbyjjes loetemisnie ligningijstie jïh joekehtsvoetijste. Learohkh aaj maahtoem vuesiehtieh jïh evtiedieh gosse daajroem jïh tjiehpiesvoeth nuhtjieh dåeriesmoerh hammoedidh jïh loetedh mah leah aarkebiejjien jïh seabradahken bïjre. Dah aaj maahtoem matematihkesne vuesiehtieh jïh evtiedieh gosse resonneerieh jïh argumenteerieh loetemi jïh matematihkeles ektiedimmiej åvteste.

Lohkehtæjja edtja sjïehteladtedh guktie learohkh leah meatan jïh lïeremelastose skreejrehtidh gosse baaja learohkh matematihkem goerehtidh viehkine kreatijve årrodh, resonneeredh jïh ussjedadtedh. Lohkehtæjja jïh learohkh edtjieh soptsestalledh learohki evtiedimmien bïjre programmeeremisnie jïh taalegoerkesisnie. Learohkh edtjieh nuepiem åadtjodh pryövedh jïh fiejlieh darjodh. Dan maahtoen mietie maam learohkh vuesiehtieh, edtjieh nuepiem åadtjodh baakoeh bïejedh dïsse maam dååjroeh jïh buektiehtieh, jïh maam buerebelaakan buektiehtieh goh aarebi. Lohkehtæjja edtja guhkiebasse lïeremen bïjre bïhkedidh jïh lïerehtimmiem sjïehteladtedh guktie learohkh maehtieh bïhkedimmiem nuhtjedh sijjen maahtoem evtiedidh juktie ovmessie representasjovnh jïh dåeriesmoereloetemestrategijh goerehtidh, jïh matematihkeles baakoetjïertigujmie argumenteeredh.