Sámegiella vuosttašgiellan (SFS01‑05)
Gealbomihttomearit ja árvvoštallan
Gealbomihttomearit 4. ceahki maŋŋá
Oahpahusa mihttomearri lea ahte oahppi galgá máhttit
- guldalit earáid, jearrat čielggadeaddji ja čiekŋudeaddji gažaldagaid, ja čuovvulit dan maid earát ovdanbuktet
- guldalit, ságastallat jasuokkarditiešguđetlágan njálmmálaš ja čálalaš teavsttaid
Suokkardit mearkkaša vásihit ja geahččaladdat ja dainna sáhttá duhtadit sáhkkiivuođa ja imaštallama. Suokkardit sáhttá mearkkašit áicat, iskat, fuomášit, dárkut ja dutkat. Muhtumin dat oaivvilda ahte iskkadit iešguđet beliid áššis rabas ja kritihkalaš ságaškuššamiin. Dutkkadit sáhttá maid mearkkašit ahte mii geahččalit ja árvvoštallat bargovugiid, buktagiid dahje reaidduid.
- lohkat iešguđetlágan teakstašlájaid njuovžilit jaáddetsisdoalu ja teavstta ulbmila
Áddet lea fáhtet oaivila juoga mas, áddet mii midjiide muitaluvvo dahje mo áššit gullet oktii.
- ságastallat oaiviliid ja fáktáid erohusaid birra
- suokkarditja
Suokkardit mearkkaša vásihit ja geahččaladdat ja dainna sáhttá duhtadit sáhkkiivuođa ja imaštallama. Suokkardit sáhttá mearkkašit áicat, iskat, fuomášit, dárkut ja dutkat. Muhtumin dat oaivvilda ahte iskkadit iešguđet beliid áššis rabas ja kritihkalaš ságaškuššamiin. Dutkkadit sáhttá maid mearkkašit ahte mii geahččalit ja árvvoštallat bargovugiid, buktagiid dahje reaidduid.
válddahitmo sátneválljema ja jietnageavaheami sáhttáVálddahit lea govvidit dahje bájuhit vásáhusa, dilálašvuođa, bargoproseassa dahje fágalaš fáttá. Válddahit sáhttá maid mearkkašit ahte geavaha relevánta fágadoahpagiid go lea systematiseremin máhtu fáttá birra.
geavahitváikkuhangaskaoapminVálddahit geavahit ávkin juoidá dahje bargat juoidá vai olahit dihto ulbmila. Geavahit lea sullii seammá go ávkkástallat, atnit dahje váldit atnui ovdamearkka dihte bargovuogi dahje reaiddu.
- muitalit,válddahitja ákkastallat njálmmálaččat ja čálalaččat
Válddahit lea govvidit dahje bájuhit vásáhusa, dilálašvuođa, bargoproseassa dahje fágalaš fáttá. Válddahit sáhttá maid mearkkašit ahte geavaha relevánta fágadoahpagiid go lea systematiseremin máhtu fáttá birra.
- geavahitiešguđetlágan strategiijaid ja digitála resurssaid hábmedettiin teavsttaid
Válddahit geavahit ávkin juoidá dahje bargat juoidá vai olahit dihto ulbmila. Geavahit lea sullii seammá go ávkkástallat, atnit dahje váldit atnui ovdamearkka dihte bargovuogi dahje reaiddu.
- čállit iešguđetlágan teavsttaid main lea struktuvra ja oktavuohta
- geavahitgiela hápme- ja cealkkaoahpa njuolggadusaid ja minstariid iežas teakstaráhkadeamis
Válddahit geavahit ávkin juoidá dahje bargat juoidá vai olahit dihto ulbmila. Geavahit lea sullii seammá go ávkkástallat, atnit dahje váldit atnui ovdamearkka dihte bargovuogi dahje reaiddu.
- geavahitmetagiela go ságastallá giela deaŧaleamos struktuvrraid birra
Válddahit geavahit ávkin juoidá dahje bargat juoidá vai olahit dihto ulbmila. Geavahit lea sullii seammá go ávkkástallat, atnit dahje váldit atnui ovdamearkka dihte bargovuogi dahje reaiddu.
- gávdnat, válljet,geavahitja almmuhit gálduid iežas barggus
Válddahit geavahit ávkin juoidá dahje bargat juoidá vai olahit dihto ulbmila. Geavahit lea sullii seammá go ávkkástallat, atnit dahje váldit atnui ovdamearkka dihte bargovuogi dahje reaiddu.
- árvvoštallatiežas ja earáid teavsttaid ja buoridit iežas teavsttaid earáid responssa ja válljejuvvon árvvoštallaneavttuid vuođul
Árvvoštallat lea vihkkedallat ášši dahje oaivila iešguđet beliid. Dat sáhttá maid sisdoallat buktaga dahje proseassa kvaliteahta meroštallama. Árvvoštallama vuođul dahkkojuvvo dávjá mearrádus, vihkkedallan dahje loahppacealkka (konklušuvdna).
- geahččaladdat iešguđetlágan oahppanstrategiijaid
- buohtastahttitiežas suopmana čállingielain
Buohtastahttit lea guorahallat guovtti dahje máŋga dili ovttaláganvuođaid ja erohusaid.
- ságastallat giela ja giellaseaguheami birra
- geavahitsániid ja doahpagiid mat gusket árbevirolaš máhttui, lundui ja servodahkii
Válddahit geavahit ávkin juoidá dahje bargat juoidá vai olahit dihto ulbmila. Geavahit lea sullii seammá go ávkkástallat, atnit dahje váldit atnui ovdamearkka dihte bargovuogi dahje reaiddu.
Dađistaga árvvoštallan
Dađistaga árvvoštallan galgá leat mielde ovddideamen oahppama ja gelbbolašvuođa fágas. Oahppit čájehit ja ovddidit gelbbolašvuođa sámegielas vuosttašgiellan 3. ja 4. ceahkis go besset čájehit guladalanáddejumi ja geavahit relevánta sátnehivvodaga ja giela iežaset čállosiin iešguđetlágan fágalaš fáttáid birra. Sii čájehit ja ovddidit maid gealbbuset go njuovžilit ja áddejumiin lohket iešguđet guhkkosaš teavsttaid. Dasto oahppit čájehit gelbbolašvuođa go geavahit heivvolaš giela ja gálduid iežaset teakstaráhkadeamis.
Oahpaheaddji galgá diktit ohppiid váikkuhit oahpahussii ja oahppanhálu arvvosmahttit máŋggabealálaš njálmmálaš, praktihkalaš ja čálalaš bargovugiiguin. Oahpaheaddji ja oahppit galget gulahallat ohppiid ovdáneami birra sámegielas vuosttašgiellan, ja oahppit galget beassat geahččaladdat. Gelbbolašvuođa vuođul maid oahppit čájehit, sii galget beassat muitalit maid orrot máhttimin ja maid máhttet buorebut go ovdal. Oahpaheaddji galgá oaivadit viidásit oahppama birra ja heivehit oahpahusa nu ahte oahppit besset rávvagiid geavahit njálmmálaš gálggaid ja lohkan- ja čállingealbbu ovddideapmái barggadettiin gielain ja teavsttaiguin.