Dárogiela mearkagiela (NOR04‑05)
Gealbomihttomearit ja árvvoštallan
Gealbomihttomearit maŋŋá Jo2 fidnofágalaš oahppoprográmmaid
Oahpahusa mihttomearri lea ahte oahppi galgá máhttit
- reflekteretiešguđetlágan mearkagiellateavsttaid sisdoalu, hámi ja ulbmila birra
Reflekteret lea guorahallat ja jurddašit iešguđet beliid iežas dahje earáid daguin,guottuin ja jurdagiin. Mii sáhttit maid reflekteret áššiid ja diliid, geavatlaš doaimmaid dahje iežamet oahppama. Reflekšuvnnaid bokte sáhttá geahččalit iežas jurdagiid ja guottuid, ja nu ovddidit buoret áddejumi ja máhtu.
- analyseretja
Analyseret lea guorahallat ášši, diŋgga dahje doahpaga, ja dan bokte gávnnahit maid dat muitala dahje dan oaivila. Analyseret sáhttá mearkkašit ahte mii meannudit vuđolaččat ja vuogádatlaččat ovttaskas elemeanttaid ja oktavuođaid daid gaskkas. Analysa sáhttá maid guoskat bargoprosessii.
buohtastahttitiešguđetlágan šáŋŋeriid mearkagiellateavsttaidBuohtastahttit lea guorahallat guovtti dahje máŋga dili ovttaláganvuođaid ja erohusaid.
- muitalit,reflekteretja analyseret mearkagiellateavsttaid iešguđetlágan šáŋŋeriin ja heivehit teavsttaid vuostáiváldái, ulbmilii ja gaskkustanvuohkái
Reflekteret lea guorahallat ja jurddašit iešguđet beliid iežas dahje earáid daguin,guottuin ja jurdagiin. Mii sáhttit maid reflekteret áššiid ja diliid, geavatlaš doaimmaid dahje iežamet oahppama. Reflekšuvnnaid bokte sáhttá geahččalit iežas jurdagiid ja guottuid, ja nu ovddidit buoret áddejumi ja máhtu.
- ovdanbuktit, čilget ja duođaštit fágalaš fáttáid ja bargoproseassaid iežas fidnofágalaš suorggis
- lohkat earáid, ráhkadit áššálaš ákkastallama jageavahitretoralaš appellašuvdnahámiid fágalaš digaštallamiin
Válddahit geavahit ávkin juoidá dahje bargat juoidá vai olahit dihto ulbmila. Geavahit lea sullii seammá go ávkkástallat, atnit dahje váldit atnui ovdamearkka dihte bargovuogi dahje reaiddu.
- geavahitdeaivilis mearkariggodaga spontána njálmmálaš fágalaš ovttasdoaibmamis earáiguin
Válddahit geavahit ávkin juoidá dahje bargat juoidá vai olahit dihto ulbmila. Geavahit lea sullii seammá go ávkkástallat, atnit dahje váldit atnui ovdamearkka dihte bargovuogi dahje reaiddu.
- geavahitáigeguovdilis fágagiela teavsttain mat leat fágalaš fáttáid birra ja bargoproseassain iežas oahppoprográmmas
Válddahit geavahit ávkin juoidá dahje bargat juoidá vai olahit dihto ulbmila. Geavahit lea sullii seammá go ávkkástallat, atnit dahje váldit atnui ovdamearkka dihte bargovuogi dahje reaiddu.
- ráhkadit teavsttaid fidnorelevánta šáŋŋeriin iežas oahppoprográmmas
- kombineret mearkagielalaš ja eará visuála váikkuhangaskaomiid ja ovdanbuktinvugiid kreatiivvalaččat iežas teakstaráhkadeamis
- suokkarditja čilget iešguđetlágan nationála ja riikkaidgaskasaš mearkagiellaarenaid
Suokkardit mearkkaša vásihit ja geahččaladdat ja dainna sáhttá duhtadit sáhkkiivuođa ja imaštallama. Suokkardit sáhttá mearkkašit áicat, iskat, fuomášit, dárkut ja dutkat. Muhtumin dat oaivvilda ahte iskkadit iešguđet beliid áššis rabas ja kritihkalaš ságaškuššamiin. Dutkkadit sáhttá maid mearkkašit ahte mii geahččalit ja árvvoštallat bargovugiid, buktagiid dahje reaidduid.
- suokkarditja
Suokkardit mearkkaša vásihit ja geahččaladdat ja dainna sáhttá duhtadit sáhkkiivuođa ja imaštallama. Suokkardit sáhttá mearkkašit áicat, iskat, fuomášit, dárkut ja dutkat. Muhtumin dat oaivvilda ahte iskkadit iešguđet beliid áššis rabas ja kritihkalaš ságaškuššamiin. Dutkkadit sáhttá maid mearkkašit ahte mii geahččalit ja árvvoštallat bargovugiid, buktagiid dahje reaidduid.
geavahitvejolašvuođaid maid digitála resurssat addet mearkagielalaš ovttasdoaibmamii earáiguinVálddahit geavahit ávkin juoidá dahje bargat juoidá vai olahit dihto ulbmila. Geavahit lea sullii seammá go ávkkástallat, atnit dahje váldit atnui ovdamearkka dihte bargovuogi dahje reaiddu.
- ságaškuššatmearkagielalaš kultuvrra ja identitehta báikkálaččat ja globálalaččat
Ságaškuššat lea muitalit ášši birra nu ahte ovdanbuktá iešguđet beliid das, ja go ákkastallá sihke dan bealis ja vuostá. Ságaškuššan sáhttá loahpahuvvot konklušuvnnain. Ságaškuššat sáhttá ieš okto dahje earáiguin. Go máŋggas leat ságastallamin ášši dahje dili birra, de sáhttet maid leat digaštallamin.
- čilget sámegielaid lávdama Norggas ja gielalaš vuoigatvuođaid mat sápmelaččain leat eamiálbmogin
- ráhkadit teavsttaid main lea čielga mearkagielalaš struktuvra, ja mat leat heivehuvvon šáŋŋerii, vuostáiváldái ja ulbmilii
- geavahitja siteret gálduid ja čujuhit daidda dárkilasti láhkai iežas teavsttain
Válddahit geavahit ávkin juoidá dahje bargat juoidá vai olahit dihto ulbmila. Geavahit lea sullii seammá go ávkkástallat, atnit dahje váldit atnui ovdamearkka dihte bargovuogi dahje reaiddu.
Dađistaga árvvoštallan
Dađistaga árvvoštallan galgá leat mielde ovddideamen oahppama ja gelbbolašvuođa fágas. Oahppit čájehit ja
ovdánahttet gelbbolašvuođa dárogiela mearkagielas Jo2 fidnofágalaš oahppoprográmmain go sii suokkardit
fágalaš fáttáid kritihkalaš gáldogeavahemiin ja ovdanbuktet dáid njálmmálaš ovttasdoaibmamis ja
mearkagielalaš teakstaráhkadeamis mas lea jierpmálaš struktuvra ja čielggasvuohta. Oahppit čájehit ja
ovdánahttet maiddái gelbbolašvuođa go geavahit máhtu mearkagiela birra vuogádahkan suokkardit ja
buohtastahttit sihke mearkagiela ja čállingiela, ja go kritihkalaččat reflekterejit iežaset ja earáid
váikkuhangaskaomiid geavaheami.
Oahpaheaddji galgá diktit ohppiid váikkuhit oahpahussii ja arvvosmahttit oahppanhálu dan bokte ahte oahppit
besset fuomášit ja suokkardit iehčanassii ja ovttas earáiguin, juogo fysalaš dahje digitála luohkkálanjain.
Oahpaheaddji ja oahppit galget gulahallat ohppiid ovdáneami birra fágas. Oahppit galget beassat
geahččaladdat. Ohppiid čájehuvvon gelbbolašvuođa vuođul galget oahppit beassat válddahit maid sii orrot
máhttimin ja reflekteret iežaset fágalaš ovdáneami birra. Oahpaheaddji galgá oaivadit viidásit oahppama birra
ja heivehit oahpahusa nu ahte oahppit besset geavahit rávvagiid ovddidit viidásit iežaset gelbbolašvuođa fágas
ja gieđahallat iežaset teavsttaid.
Oppalaš árvvoštallan
Oppalašárvosátni galgá čájehit oahppi ollislaš gelbbolašvuođa dárogiela mearkagielas, go oahpahus
loahpahuvvo maŋŋá Jo2 fidnofágalaš oahppoprográmmain. Oahpaheaddji galgá plánet ja láhčit dili nu ahte
oahppit besset čájehit iežaset gelbbolašvuođa iešguđet láhkai mat fátmmastit áddejumi, reflekšuvnna ja
kritihkalaš jurddašeami iešguđet oktavuođain. Oahpaheaddji galgá bidjat ovtta árvosáni dárogiela mearkagielas
oahppi čájehuvvon gelbbolašvuođa vuođul go oahppi lea čájehan fágalaš sisdoalu njálmmálaš
ovttasdoaibmama bokte, ja gelbbolašvuođa vuođul maid oahppi lea čájehan dihto teavsttain iešguđetlágan
šáŋŋeriin ja iešguđetlágan ulbmiliidda teakstaráhkadeamis.