Luonndofáhka sáme (NAT02‑04)
Máhtudakulme ja árvustallam
Máhtudakulme 2. jahkedáse maŋŋela
Åhpadusá ulmme le oahppe galggá máhttet
- imájdallat,åtsåditja gatjádit, ja tjadnat dájt ietjasa jali iehtjádij vásádusájda
Åtsådit la muossádit ja gæhttjaladdat ja máhttá diehtemvájnogisvuodav ja imájdallamav bærrájgæhttjat. Åtsådit máhttá merkahit ávastit, åhtsåt, ájttsat, dárkustallat ja guoradallat. Muhttijn dasi gullu gæhttjaladdat jali evaluierit barggamvuogijt, buktagijt jali vædtsagijt. Luonndofágan la dáhtájt adnet ja gatjádallat tjielggima diehti ållu vuodulasj gå galggá åtsådit.
- åvddånbuktetietjasa gávnnusijt ja
Åvddånbuktet la vuosedit, tjielggit ja åvddån biedjat muhtem fágalasj vidjurav jali buktagav njálmálattjat, tjálalattjat jali digitálalattjat. Åvddånbuktema ulmme l vidjurav jali buktagav iehtjádijda rahpat. Åvddånbuktet máhttá aj merkahit tjuorggat jali vuosádallat.
gåvviditgåktu oahppe la dajt gávnnamGåvvidit la tjielggit jali subtsastit nágin dáhpádusá, dile, barggoprosessa jali fágalasj vidjura birra njálmálattjat, tjálalattjat jali digitálalattjat. Gåvvidit máhttá aj liehket adnet guoskavasj fáhkabuojkuldagájt systematisieritjit máhtudagájt ábnnasa birra.
- åvddånbuktep ietjasa idiejajt teknologijjalasj gávnadisájda
- åtsåditja
Åtsådit la muossádit ja gæhttjaladdat ja máhttá diehtemvájnogisvuodav ja imájdallamav bærrájgæhttjat. Åtsådit máhttá merkahit ávastit, åhtsåt, ájttsat, dárkustallat ja guoradallat. Muhttijn dasi gullu gæhttjaladdat jali evaluierit barggamvuogijt, buktagijt jali vædtsagijt. Luonndofágan la dáhtájt adnet ja gatjádallat tjielggima diehti ållu vuodulasj gå galggá åtsådit.
gåvviditiesjguhtiklágásj objevtaj, materiálaj ja ábnnasij dåbddomerkajt ja tjuolldet daj miltaGåvvidit la tjielggit jali subtsastit nágin dáhpádusá, dile, barggoprosessa jali fágalasj vidjura birra njálmálattjat, tjálalattjat jali digitálalattjat. Gåvvidit máhttá aj liehket adnet guoskavasj fáhkabuojkuldagájt systematisieritjit máhtudagájt ábnnasa birra.
- ságastallat gåktu máhttep birásdiedulattjat válljit jatjadáditbájkálasj birásdåjmajt
Tjadádit le álgadit, dahkat ja ållidit juojddáv, duola dagu dahkamusáv, guoradallamav jali bargov mav ájgo dahkat.
- guoradallat luonndoguovlov lahka birrasin ja buojkodit gåktu muhtem organisma li guovlluj ja nubbe nubbáj hiebaduvvam
- sæbrrat luondo ávkástallamij iesjguhtik jábijn,reflektieritgåktu luonndo rievddá, ja ságastallat dábij ja mærkkabiejvij birra ma li luondo ávkástallamij tjanáduvvam
Reflektierit le guoradallat ja usjudallat iesjgeŋgalágásj bielijt ietjas jali iehtjádij dagojn, guottoj ja ájádusájn. Máhttep aj reflektierit ássjij ja vidjurij, dåjmaj jali ietjama oahppama birra. Reflektierit merkaj gæhttjalit ietjas ájádusájt ja guottojt, ja nav åvddånahttet dádjadusáv.
- plánitja
Plánit le gåktu ájggomusájt galga jåksåt. Pládna tjielggi gåktu ájggop dahkat vaj ájggomusájt jåksåp, ja máhttá aktijvuodav vuosedit dåjmaj, tjadádime ja ulmij gaskan.
tjadáditdálkke- ja almefenomiednaguoradallamijt jaTjadádit le álgadit, dahkat ja ållidit juojddáv, duola dagu dahkamusáv, guoradallamav jali bargov mav ájgo dahkat.
buohtastahttetmihttimijt, ájttsamij ja dálkkemerkajt jage tjadáBuohtastahttet le guoradallat avtalágásjvuodajt ja sieradusájt guovte jali moatte vidjurij gaskan.
- åtsåditdåbdudagájt stågadijn ålggon ja sinna ja ságastallat gåktu dåbdudagá aneduvvi diedojt tjoahkkitjit
Åtsådit la muossádit ja gæhttjaladdat ja máhttá diehtemvájnogisvuodav ja imájdallamav bærrájgæhttjat. Åtsådit máhttá merkahit ávastit, åhtsåt, ájttsat, dárkustallat ja guoradallat. Muhttijn dasi gullu gæhttjaladdat jali evaluierit barggamvuogijt, buktagijt jali vædtsagijt. Luonndofágan la dáhtájt adnet ja gatjádallat tjielggima diehti ållu vuodulasj gå galggá åtsådit.
- vaddet buojkulvisájt muhtem dábálasj dávdajs ja ságastallat majt máhttá dahkat váj rubmahav suoddji njoammodávdaj vuosstij
Åhpadattijn árvustallam
Åhpadattijn árvustallam galggá viehkken åvdedit oahppamav ja fáhkamáhtudagáv åvddånahttet. Oahppe vuosedi ja åvddånahtti máhtudagáv luonndofágan 1. ja 2. jahkedásen gå adnegåhti ájggeguovddelis luonndofágalasj buojkuldagájt åtsådime, ståhkama, ságastallamij ja åvddånbuktemij baktu. Oahppe vuosedi ja åvddånahtti aj luondofágalasj máhtudagáv gå åtsådi ja barggi praktihkalasj bargojt fágan. Sij vuosedi ja åvddånahtti aj máhtudagáv gå imájdalli, gatjádalli ja gåvvidi dárkustallamijt ja vásádusájt. Åhpadiddje galggá dilev láhtjet oahppijoassálasstemij ja arvusmahttet oahppammiellaj luonndofágan dan baktu jut oahppe bessi ståhkat,imájdallat ja ietjasa dåbdudagájt adnet fága åhpadijn. Åhpadiddje galggá dilev láhtjet moattebelak barggovuogijda luondon ja ietjá oahppamarienájn. Åhpadiddje ja oahppe galggi ságastallat oahppij åvddånime birra luonndofágan. Oahppe galggi bessat åtsådit ja gæhttjaladdat. Dajna máhtudagájn mav oahppe vuosedi, galggi bessat moalgget majt ietjasij mielas bukti, ja majt buorebut nahki gå åvddåla. Åhpadiddje galggá bagádallat ienep oahppama gáktuj ja åhpadimev hiebadit navti váj oahppe bessi bagádallamij milta vijdedit ietjasa máhtov luonndofágalasj ássjijn ja tjehpudagájt luonndofágalasj gatjálvisájt gatjádit ja ájttsamijt gåvvidit.