Lásjmudallama (KRO01‑05)
Máhtudakulme ja árvustallam
Máhtudakulme 10. jahkedáse maŋŋela
Åhpadusá ulmme le oahppe galggá máhttet
- åtsåditietjas vejulasjvuodajt hárjjidallat, varresvuohtaj ja hávsskudallamij ståhkama, dánssama, ålggoiellema, valástallamdåjmaj ja ietjá labudallamdåjmaj baktu
Åtsådit merkaj vásedit ja gæhttjaladdat ja máhttá diehtemvájnov ja oavdduhimev vaddet. Åtsådit máhttá merkahit ájttsat, åhtsåt, ielvvet, váksjot ja guoradallat. Muhttijn merkaj iesjgeŋgalágásj bielijt ássjes guoradallat rabás ja lájttális árvvaladdama baktu. Åtsådit máhttá aj merkahit barggovuogijt, buktagijt jali vædtsagijt gæhttjalit ja árvustallat.
- hárjjidallat jaåvddånahttettjehpudagájt iesjguhtiklágásj labudallamdåjmajn
Åvddånahttet máhttá liehket gå hábbmi, dagá jali muodugahtá ådå vuogijt, buktagav jali dievnastusáv.
- hárjjidallatja
Oahppe rahtjá nágin ájge badjel ja gærddot nágin labudallamav váj vissa ulmmáj jåkså.
tjadáditnuorajkultuvraj ja ietjá kultuvraj dánssamdåjmajt, ja guojmmeoahppij siegen stiellit jaTjadádit le álgadit, dahkat ja ållidit juojddáv, duola dagu dahkamusáv, guoradallamav jali bargov mav ájgo dahkat.
åvddånbuktetdánssamkomposisjåvnåjtÅvddånbuktet le vuosedit ja tjielggit fágalasj ássjev jali buvtav. Máhtá moahtteláhkáj åvddånbuktet, valla ulmme le ássjev jali buktagav iehtjádijda buojkuldahttet ja tjielggit vaj dádjadi. Åvddånbuktem máhttá aj liehket gåvådibme ja vuosádallam.
- reflektieritgåktu iesjguhtiklágásj rumájgåvvidime mediján ja sebrudagán vájkkudi labudallamdåjmajda, rumájidentitiehttaj ja iesjgåvvåj
Reflektierit le guoradallat ja usjudallat iesjgeŋgalágásj bielijt ietjas jali iehtjádij dagojn, guottoj ja ájádusájn. Máhttep aj reflektierit ássjij ja vidjurij, dåjmaj jali ietjama oahppama birra. Reflektierit merkaj gæhttjalit ietjas ájádusájt ja guottojt, ja nav åvddånahttet dádjadusáv.
- plánitja
Plánit le gåktu ájggomusájt galga jåksåt. Pládna tjielggi gåktu ájggop dahkat vaj ájggomusájt jåksåp, ja máhttá aktijvuodav vuosedit dåjmaj, tjadádime ja ulmij gaskan.
tjadáditlabudallamdåjmajt majt máhttá dahkat vájku la vahágahtedum jali skibásTjadádit le álgadit, dahkat ja ållidit juojddáv, duola dagu dahkamusáv, guoradallamav jali bargov mav ájgo dahkat.
- adnetietjas tjehpudagájt ja máhtov navti vaj da máhtti iehtjádijda åvddånimev buktet
Adnet le gå juojddáv ávkástalá jali juojddáv dagá ájggomusáv jåvsåtjit. Adnet le vargga sæmmi gå ávkástallat, sæmmi gå adnuj válldet duola dagu barggovuogev jali vædtsagav.
- dåhkkidit ietjas ja iehtjádij sieradusájt labudallamdåjmajn ja sebradahttet gájkajt, berustik ævtojs
- dádjaditmoattelágásj kártajt ja digitála vædtsagijt ja
Dádjadit le árvvedit mav juojddá merkaj, mij javladuvvá jali gåktu dan vijor le. Dádjadusáv máhttá vuosedit gå tjielggi, máhttelisvuodajt árvvaladdá, vuogijt buohtastahttá jali kvalitiehtav árvustallá.
adnetdajt oahpásmuvátjit oahpes ja amás guovlojdaAdnet le gå juojddáv ávkástalá jali juojddáv dagá ájggomusáv jåvsåtjit. Adnet le vargga sæmmi gå ávkástallat, sæmmi gå adnuj válldet duola dagu barggovuogev jali vædtsagav.
- vuodjat iesjguhtiklágásj vuodjamteknihkaj ja nahkat vuodjat guhkev ietjas mihttomiere milta
- dádjaditja
Dádjadit le árvvedit mav juojddá merkaj, mij javladuvvá jali gåktu dan vijor le. Dádjadusáv máhttá vuosedit gå tjielggi, máhttelisvuodajt árvvaladdá, vuogijt buohtastahttá jali kvalitiehtav árvustallá.
tjadádithæggagádjomav tjátjen ja gátten ålggon luondonTjadádit le álgadit, dahkat ja ållidit juojddáv, duola dagu dahkamusáv, guoradallamav jali bargov mav ájgo dahkat.
- dádjaditja
Dádjadit le árvvedit mav juojddá merkaj, mij javladuvvá jali gåktu dan vijor le. Dádjadusáv máhttá vuosedit gå tjielggi, máhttelisvuodajt árvvaladdá, vuogijt buohtastahttá jali kvalitiehtav árvustallá.
tjadáditvuostasjviehkev mij hekkav gádjuTjadádit le álgadit, dahkat ja ållidit juojddáv, duola dagu dahkamusáv, guoradallamav jali bargov mav ájgo dahkat.
- liehket ålggon jagev birra, aj idjadit ålggon, jareflektieritmajt luondovásádusá máhtti allasis ja iehtjádijda merkahit
Reflektierit le guoradallat ja usjudallat iesjgeŋgalágásj bielijt ietjas jali iehtjádij dagojn, guottoj ja ájádusájn. Máhttep aj reflektierit ássjij ja vidjurij, dåjmaj jali ietjama oahppama birra. Reflektierit merkaj gæhttjalit ietjas ájádusájt ja guottojt, ja nav åvddånahttet dádjadusáv.
- árvustallap iesjguhtiklágásj ålggodåjmaj vádáv ja jasskavuodav,dádjaditja
Dádjadit le árvvedit mav juojddá merkaj, mij javladuvvá jali gåktu dan vijor le. Dádjadusáv máhttá vuosedit gå tjielggi, máhttelisvuodajt árvvaladdá, vuogijt buohtastahttá jali kvalitiehtav árvustallá.
tjadáditluottadis ja jasska jåhtålimevTjadádit le álgadit, dahkat ja ållidit juojddáv, duola dagu dahkamusáv, guoradallamav jali bargov mav ájgo dahkat.
Åhpadattijn árvustallam
Åhpadattijn árvustallam galggá viehkken åvdedit oahppamav ja fáhkamáhtudagáv åvddånahttet. Oahppe vuosedi ja åvddånahtti máhtudagáv lásjmudallamin 8., 9. ja 10. jahkedásen gå hárjjidalli ja adni máhtojt ja tjehpudagájt ienep ja ienep komplæksa labudallamaktijvuodajn, adni ietjasa tjehpudagájt ja máhtojt vaj iehtjáda aj galggi fágan åvddånit, ja dåhkkidit ietjas ja iehtjádij sieradusájt labudallamdåjmajn. Oahppe vuosedi aj máhtudagáv gå luondon manádi jagev birra, aktan idjadi ålggon, ja reflektieriji majt luondovásádusá merkahi allasis ja iehtjádijda.
Lásjmudallamin la aktisasjbarggo iehtjádij, hárjjidallam ja sæbrram iesjguhtiklágásj labudallamdåjmajda ja luondon jåhtålit ájnas oase fága máhtudagájs. Oahppij ratjástibme la ájnas oasse lásjmudallama máhtudagás. Rahtjam lásjmudallamin merkaj oahppe bessi gæhttjalit fágalasj hásstalusájt tjoavddet buoremus láge milta vuollánik, vuosedit iesjrádálasjvuodav, hásstalit ietjasa rubbmelasj kapasitiehtav ja iehtjádij siegen barggat.
Åhpadiddje galggá dibddet oahppijt vájkkudit åhpadussaj ja arvusmahttet oahppamhálov iesjguhtiklágásj labudallamdåjmaj baktu majt oahppe aktu jali iehtjádij siegen dahki, ja gå bessi ietjas bargov árvustallat lásjmudallamin. Åhpadiddje ja oahppe galggi ságastallat oahppij åvddånime birra lásjmudallamin. Oahppe galggi bessat gæhttjaladdat. Dajna máhtudagájn mav oahppe vuosedi, galggi bessat moalgget majt ietjasa mielas bukti, ja ietjas fágalasj åvddånime badjel reflektierit. Åhpadiddje galggá bagádallat ienep oahppama gáktuj ja åhpadimev hiebadit navti váj oahppe bessi bagádallamij milta vijdedit ietjasa máhtudagáv labudallamdåjman, oassálasstemin ja hárjjidallamin iehtjádij siegen, hekka gádjomin, ja gå li ålggon.
Loahppaárvustallam
Åbbålasjkarakterra galggá gåvvidit oahppe åbbålasj máhtudagáv lásjmudallamin gå ålli 10. dáse åhpadimev. Åhpadiddje galggá plánit ja dilev láhtjet váj oahppe bessi vuosedit ietjasa máhtudagáv målsudahkes vuogij majda gulluji dádjadibme, refleksjåvnnå ja lájttális ájádallam iesjgeŋga dilijn. Åhpadiddje galggá biedjat karakterav lásjmudallamin oahppe vuoseduvvam máhtudagá milta fágan. Lásjmudallamin la aktisasjbarggo iehtjádij, hárjjidallam ja sæbrram iesjguhtiklágásj labudallamdåjmajda ja luondon jåhtålit ájnas oase fága máhtudagájs. Oahppij vissjalisvuohta la ájnas oasse lásjmudallama máhtudagás ja danen la dat oasse árvustallama vuodos.