Luonddufága sámegillii (NAT02‑04)
Gealbomihttomearit ja árvvoštallan
Gealbomihttomearit ja árvvoštallan Jo1 studerenráhkkanahtti oahppoprográmmaid maŋŋá
Oahpahusa mihttomearri lea ahte oahppi galgá máhttit
- suokkardit iešválljen luonddufágalaš čuolmma, ovdanbuktit gávdnosiid ja ákkastallat metodaid válljema
- riskaárvvoštallat iežas seasuid ja gieđahallat daid bázahusaid dohkálaš láhkai
- ságaškuššat mo luonddudieđalaš hypotesaid, modeallaid ja teoriijaid ovdáneapmi váikkuha dasa ahte mii sáhttit áddet ja čilget máilmmi, ja buohtastahttit árbevirolašmáhtu ovdáneami ja gaskkusteami
- árvvoštallat ja ráhkadit prográmmaid mat modellerejit luonddufágalaš fenomenaid
- suokkardit ja válddahit muhtun guovddáš bárrofenomenaid
- čilget jođaskeahtes gulahallama váldoprinsihpaid ja addit ovdamearkkaid masa dákkár teknologiija sáhttá geavahit
- suokkardit ja válddahit elektromagnehtalaš ja ionerejeaddji suonjardeami, ja árvvoštallat dieđuid suonjardeami ja iešguđetlágan suonjardantiippaid dearvvašvuođaváikkuhusaid birra
- válddahit big bang-teoriija mo univearsa lea šaddan ja ovdánan, ja čilget áicamiid mat dorjot dán teoriija
- suokkardit ja čilget kemiijalaš ovttastusaid ja iešguđet ávdnasiid iešvuođaid oktavuođaid
- suokkardit muhtun orgánalaš ja eahpeorgánalaš karbonaoktavuođaid iešvuođaid ja reakšuvnnaid, addit ovdamearkkaid geavahemiide ja čilget karbona mearkkašumi eallimii eatnamis
- čilget mo muhtun birasmirkkot sáhttet akkumulerejuvvot biebmogollosiin, ja árvvoštallat doaibmabijuid áimmahuššat dearvvašvuođa ja birrasa
- čilget muhtun biebmoávdnasiid funkšuvnnaid ja digaštallat manne máŋggabealat biebmodoallu lea dehálaš dearvvašvuođa- ja guoddevašvuođaperspektiivvas
- ságaskuššat áigeguovdilis áššiid dearvvašvuođa ja eallinvuogi birra, maiddái sámi álbmotmedisiinna, ja árvvoštallat iešguđetlágan gálduid dieđuid luohtehahttivuođa
- válddahit DNA ja mo iešvuođat árbejuvvojit, ja čilget mo árbi lea evolušuvnna eaktun
- čilget mo dálkkádatrievdadusat váikkuhit evolušuvdnii, šlájaid lávdamii ja biologalaš šláddjiivuhtii
- addit ovdamearkkaid bioteknologiija geavaheapmái ja ságaškuššat ehtalaš gažaldagaid mat leat čadnon bioteknologiijii
Dađistaga árvvoštallan
Dađistaga árvvoštallan galgá leat mielde ovddideamen oahppama ja gelbbolašvuođa fágas. Oahppit čájehit ja ovdánahttet gelbbolašvuođa luonddufágas Jo1 studerenráhkkanahtti oahppoprográmmain go geavahit fágagiela, teoriijaid ja modeallaid suokkardit, válddahit, čilget ja ságaškuššat oktavuođaid luonddufágalaš fenomenain ja daid gaskka. Sii čájehit ja ovdánahttet maiddái gelbbolašvuođa go ákkastallet metodaválljema, dahket ehtalaš ja sihkkarvuođalaš árvvoštallamiid, reflekterejit gávdnosiid birra ja kritihkalaččat árvvoštallet gálduid ja dieđuid mat leat čadnon iežaset suokkardemiide ja seasuide. Dasto sii čájehit ja ovdánahttet gelbbolašvuođa go geavahit ja reflekterejit luonddudieđalaš praksisaid ja jurddašanvugiid ja luonddudieđalaš teknologiija.
Oahpaheaddji galgá diktit ohppiid váikkuhit oahpahussii ja arvvosmahttit oahppanhálu go láhčá oahpahusa máŋggabealat, praktihkalaš ja suokkardeaddji bargovugiide. Oahpaheaddji ja oahppit galget gulahallat ohppiid ovdáneami birra luonddufágas. Oahppit galget beassat suokkardit ja geahččaladdat. Ohppiid čájehuvvon gelbbolašvuođa vuođul galget oahppit beassat muitalit maid sii orrot máhttimin ja reflekteret iežaset fágalaš ovdáneami birra. Oahpaheaddji galgá oaivadit viidásit oahppama birra ja heivehit oahpahusa nu ahte oahppit besset geavahit rávvagiid ovddidit iežaset gelbbolašvuođa luonddufágas.
Oppalaš árvvoštallan
Oppalašárvosátni galgá čájehit oahppi ollislaš gelbbolašvuođa luonddufágas, go oahpahus loahpahuvvo maŋŋá Jo1 studerenráhkkanahtti oahppoprográmma. Oahpaheaddji galgá plánet ja láhčit dili nu ahte oahppit besset čájehit iežaset gelbbolašvuođa iešguđet láhkai mat fátmmastit áddejumi, reflekšuvnna ja kritihkalaš jurddašeami iešguđet oktavuođain. Oahpaheaddji galgá bidjat árvosáni luonddufágas oahppi čájehuvvon gelbbolašvuođa vuođul go oahppi lea čájehan máhtu ja áddejumi fága sisdollui ja oktavuođaide. Árvosáni vuođđun galgá maiddái leat gelbbolašvuohta maid oahppi lea čájehan go oahppi lea bargan praktihkalaččat ja suokkardeaddji láhkai fágain.