Sebrudakfáhka sáme (SAF02‑04)
Máhtudakulme ja árvustallam
Máhtudakulme 4. jahkedáse maŋŋela
Åhpadusá ulmme le oahppe galggá máhttet
- åtsådit ja åvddånbuktet sebrudakfágalasj gatjálvisájt, åhtsåt diedojt iesjguhtik gáldojn ja árvustallat man ávkálattja diedo li gatjálvisájt tjalmostahttet
- åtsådit sáme bájkkehiståvråv, kulturmujtojt ja gåktu ulmutja viessun kulturmujtoj ájge ja buohtastahttet gåktu mij viessot dálla
- gåvvidit Vuona kultuvrra- ja luonndoduobddágijt ja ságastallat majt geografijjalasj ja histårjålasj gáldo aktan kárta ja subttsasa, máhtti subtsastit duobddágij birra
- ságastallat manen rijdo tjuodtjeli skåvllå- ja lahkabirrasin, gulldalit iehtjádij vuojnojda ja aktan barggat iehtjádij siegen gávnatjit konstruktijva tjoavddusijt
- åvddånbuktet ulmusjriektájt ja riektájt ma mánájn li, ja reflektierit manen dá riektá gávnnuji
- reflektierit manen sámijn la iemeálmmukstáhtus Vuonan, ja gåvvidit sáme kultuvrra- ja sebrudakiellema guovdásj merkajt åvddål ja dálla dætton ietjas sebrudahkaj
- åtsådit ja vaddet buojkulvisájt muhtem bielijda guoddelis åvddånimes, aj sáme árbbediedos
- reflektierit gåktu aktugasj ulmutja persåvnålasj økonomijja ja gålådime aktij gulluji
- ságastallat identitiehta, moattebelakvuoda ja aktijvuoda birra ja reflektierit gåktu dåbddu gå ij la oassen aktijvuodas
- ságastallat persåvnnåsuodjalusá, juogadime ja diedoj suoddjima njuolgadusáj ja nårmaj birra ja majt merkaj liehket jærmálasj digitála aktisasjbargon
- ságastallat rájáj birra ma rubmahij gulluji, ma vahágahttem ja seksuálalasj illastibme li, ja gåsstå máhttá viehkev oadtjot jus vahágahteduvvá ja seksuálalattjat illastuvvá
- reflektierit gejna la fábmo, ja mij demokratijja la, ja ævtodit gåktu ulmusj máhttá mærrádusájda vájkkudit
- ságastallat muhtem ájnas almulasj ásadusáj ja dåjmaj birra Vuonan ja Sámen ja reflektierit majt da merkahi ulmutjij iellemijda
Åhpadattijn árvustallam
Åhpadattijn árvustallam galggá viehkken åvdedit oahppamav ja fáhkamáhtudagáv åvddånahttet. Oahppe vuosedi ja åvddånahtti máhtudagáv sebrudakfágan 3. ja 4. dásen gå sij aktu jali iehtjádij siegen åtsådi ja imájdalli sebrudakfágalasj tiemájt ja reflektieriji dáj aktijvuodaj birra. Oahppe vuosedi ja åvddånahtti máhtudagáv gå åvddånbukti ja ságastalli sebrudakfágalasj gatjálvisáj birra ja reflektieriji makkir diedojt ja máhtov iesjguhtik gáldo máhtti gatjálvisájda buktet. Oahppe vuosedi ja åvddånahtti aj máhtudagáv gå iesjguhtik perspektijvajt válldi ja vuojnni gåktu sij ietja ja iehtjáda máhtti vájkkudit goabbá guojmmásisá, sebrudahkaj ja luonnduj. Ja de vuosedi ja åvddånahtti máhtudagáv gå aktan doajmmi digitálalattjat ja adni muhtem njuolgadusájt ja nårmajt persåvnnåsuodjalussaj ja digitálav aktandoajmmamij.
Åhpadiddje galggá dilev láhtjet oahppijoassálasstemij ja arvusmahttet oahppammiellaj sebrudakfágan dan baktu jut oahppe bessi åtsådit moatte láhkáj, duot dát perspektijvas gehtjadit ja reflektierit gåktu máhtto sjaddá. Åhpadiddje ja oahppe galggi ságastallat oahppij åvddånime birra sebrudakfágan. Oahppe galggi bessat gæhttjaladdat. Dajna máhtudagájn mav oahppe vuosedi, galggi bessat moalgget majt ietjasij mielas bukti, ja majt buorebut nahki gå åvddåla. Åhpadiddje galggá bagádallat ienep oahppama gáktuj ja åhpadimev hiebadit navti váj oahppe bessi bagádallamij milta vijdedit ietjasa máhtudagáv sebrudakfágan diehtemvájnogisvuoda, máhttoåhtsåma ja fága aktijvuodaj bargo tjadá.