Geografiija, sámi plána (GEO02‑02)
Gealbomihttomearit ja árvvoštallan

Oktavuođaid ovdamearkkat

Čilgehus

Gealbomihttomearit

Oahpahusa mihttomearri lea ahte oahppi galgá máhttit

  • suokkardit

    Suokkardit mearkkaša vásihit ja geahččaladdat ja dainna sáhttá duhtadit sáhkkiivuođa ja imaštallama. Suokkardit sáhttá mearkkašit áicat, iskat, fuomášit, dárkut ja dutkat. Muhtumin dat oaivvilda ahte iskkadit iešguđet beliid áššis rabas ja kritihkalaš ságaškuššamiin. Dutkkadit sáhttá maid mearkkašit ahte mii geahččalit ja árvvoštallat bargovugiid, buktagiid dahje reaidduid.

     ja ovdanbuktit geográfalaš beliid ja proseassaid geavahettiin iešguđetlágan gálduid, maiddái kárttaid
  • čilget mo siskkit ja olggut fámut leat hábmen iešguđet eanadagaid, ja suokkardit

    Suokkardit mearkkaša vásihit ja geahččaladdat ja dainna sáhttá duhtadit sáhkkiivuođa ja imaštallama. Suokkardit sáhttá mearkkašit áicat, iskat, fuomášit, dárkut ja dutkat. Muhtumin dat oaivvilda ahte iskkadit iešguđet beliid áššis rabas ja kritihkalaš ságaškuššamiin. Dutkkadit sáhttá maid mearkkašit ahte mii geahččalit ja árvvoštallat bargovugiid, buktagiid dahje reaidduid.

     ja addit ovdamearkkaid dasa mo olbmot geat ásset doppe, sáhttet ávkkástallat resurssaid
  • ságaškuššat

    Ságaškuššat lea muitalit ášši birra nu ahte ovdanbuktá iešguđet beliid das, ja go ákkastallá sihke dan bealis ja vuostá. Ságaškuššan sáhttá loahpahuvvot konklušuvnnain. Ságaškuššat sáhttá ieš okto dahje earáiguin. Go máŋggas leat ságastallamin ášši dahje dili birra, de sáhttet maid leat digaštallamin.

     iešguđetlágan beroštumiid mat gullet resursa- ja areálageavaheapmái Norggas, Sámis ja davviguovlluin
  • reflekteret

    Reflekteret lea guorahallat ja jurddašit iešguđet beliid iežas dahje earáid daguin,guottuin ja jurdagiin. Mii sáhttit maid reflekteret áššiid ja diliid, geavatlaš doaimmaid dahje iežamet oahppama. Reflekšuvnnaid bokte sáhttá geahččalit iežas jurdagiid ja guottuid, ja nu ovddidit buoret áddejumi ja máhtu.

     iežas resursageavaheami ja Norgga ja Sámi resursageavaheami birra globála ja guoddevaš perspektiivvas
  • suokkardit

    Suokkardit mearkkaša vásihit ja geahččaladdat ja dainna sáhttá duhtadit sáhkkiivuođa ja imaštallama. Suokkardit sáhttá mearkkašit áicat, iskat, fuomášit, dárkut ja dutkat. Muhtumin dat oaivvilda ahte iskkadit iešguđet beliid áššis rabas ja kritihkalaš ságaškuššamiin. Dutkkadit sáhttá maid mearkkašit ahte mii geahččalit ja árvvoštallat bargovugiid, buktagiid dahje reaidduid.

     mo dálkkádatrievdadusat váikkuhit lundui ja servodahkii Sámis, regionálalaččat ja globálalaččat
  • suokkardit

    Suokkardit mearkkaša vásihit ja geahččaladdat ja dainna sáhttá duhtadit sáhkkiivuođa ja imaštallama. Suokkardit sáhttá mearkkašit áicat, iskat, fuomášit, dárkut ja dutkat. Muhtumin dat oaivvilda ahte iskkadit iešguđet beliid áššis rabas ja kritihkalaš ságaškuššamiin. Dutkkadit sáhttá maid mearkkašit ahte mii geahččalit ja árvvoštallat bargovugiid, buktagiid dahje reaidduid.

     ja čilget áigeguovdilis luonddu- dahje birasroasu sivaid ja váikkuhusaid olbmuide, servodahkii ja lundui
  • čilget demográfalaš rievdadusaid sivaid ja ságaškuššat

    Ságaškuššat lea muitalit ášši birra nu ahte ovdanbuktá iešguđet beliid das, ja go ákkastallá sihke dan bealis ja vuostá. Ságaškuššan sáhttá loahpahuvvot konklušuvnnain. Ságaškuššat sáhttá ieš okto dahje earáiguin. Go máŋggas leat ságastallamin ášši dahje dili birra, de sáhttet maid leat digaštallamin.

     iešguđetlágan birgenlágiid iešguđet osiin máilmmis
  • čađahit

    Čađahit lea álggahit, dahkat ja ollašuhttit juoidá, ovdamearkka dihte dahkamuša, guorahallama dahje plánejuvvon barggu.

     gieddebarggu guorahallan ja ovdanbuktin dihtii geográfalaš beliid

Dađistaga árvvoštallan

Dađistaga árvvoštallan galgá leat mielde ovddideamen oahppama ja gelbbolašvuođa fágas. Oahppit čájehit ja ovdánahttet gelbbolašvuođa geografiijas go geavahit máhtu luonddu ja servodagaid birra suokkardit ja reflekteret iešguđetlágan geográfalaš beliid birra. Sii ovdánahttet maiddái gelbbolašvuođa go guorahallet ja čájehit áddejumi geográfalaš proseassaide, ja oidnet dáhpáhusaid ja rievdadusaid oktavuođaid iešguđet geográfalaš dásiin.

Oahpaheaddji galgá diktit ohppiid váikkuhit oahpahussii ja arvvosmahttit oahppanhálu njálmmálaš, čálalaš ja praktihkalaš bargovugiid bokte, vai oahppit sáhttet háhkat ja čájehit gelbbolašvuođa geografiijas. Oahpaheaddji ja oahppit galget gulahallat ohppiid ovdáneami birra geografiijas. Oahppit galget beassat geahččaladdat. Ohppiid čájehuvvon gelbbolašvuođa vuođul galget oahppit beassat muitalit maid sii orrot máhttimin ja reflekteret iežaset fágalaš ovdáneami birra. Oahpaheaddji galgá oaivadit viidásit oahppama birra ja heivehit oahpahusa nu ahte oahppit besset geavahit rávvagiid ovddidit iežaset máhtu ja áddejumi das mo olbmot ja luondu váikkuhit guhtet guoibmáseaset.

Oppalaš árvvoštallan

Oppalašárvosátni galgá čájehit oahppi ollislaš gelbbolašvuođa geografiijas oahpahusa loahpahettiin. Oahpaheaddji galgá plánet ja láhčit dili nu ahte oahppit besset čájehit iežaset gelbbolašvuođa iešguđet láhkai mat fátmmastit áddejumi, reflekšuvnna ja kritihkalaš jurddašeami iešguđet oktavuođain. Oahpaheaddji galgá bidjat árvosáni geografiijas gelbbolašvuođa vuođul maid oahppi lea čájehan go oahppi lea geavahan máhtu ja gálggaid lotnolasat.