Servodatfága sámegillii (SAF02‑04)
Gealbomihttomearit ja árvvoštallan

Oktavuođaid ovdamearkkat

Čilgehus

Gealbomihttomearit 10. ceahki maŋŋá

Oahpahusa mihttomearri lea ahte oahppi galgá máhttit

  • geavahit servodatfágalaš metodaid ja digitála resurssaid iežas guorahallamiin, ovdanbuktit gávdnosiid digitála reaidduiguin ja ságaškuššat man gustovaččat ja áigeguovdilat gávdnosat leat
  • árvvoštallat man láhkai iešguđet gáldut, maiddái muitalusat ja kárttat, addet dieđuid servodatfágalaš fáttá birra, ja reflekteret mo algoritmmat, ovttageardánis gáldut dahje gálduid váilevašvuohta sáhttet báidnit min áddejumi
  • ságaškuššat mo vássánáiggi , dáhpáhusaid ja joavkkuid govvádusat leat váikkuhan ja váikkuhit olbmuid miellaguottuide ja daguide
  • suokkardit mo teknologiija lea leamaš ja lea ain rievdadusfáktor, ja ságaškuššat mo teknologiija lea váikkuhan ja váikkuha ovttaskas olbmuide, servodagaide ja lundui
  • reflekteret mo olbmot leat rahčan ja rahčet rievdadit servodaga ja seammás geográfalaš bealit ja historjjálaš konteaksta leat báidnán ja báidnet sin
  • buohtastahttit mo politihkalaš, geográfalaš ja historjjálaš bealit váikkuhit birgenláhkái, ássanminstariidda ja demografiijai iešguđet osiin máilmmis dál
  • čilget dehálaš historjjálaš ja dálááiggi riidduid sivaid ja váikkuhusaid ja reflekteret livčče go muhtun eavttuid rievdademiiguin sáhttán rievdadit riidduid
  • čilget terrordaguid ja álbmotgoddimiid, nugo holocaust, sivaid ja váikkuhusaid, ja reflekteret mo ekstrema miellaguottuid ja ekstrema daguid sáhttá eastadit
  • suokkardit ja válddahit mo olmmoš- ja eamiálbmotvuoigatvuođat ja eará riikkaidgaskasaš soahpamušat ja ovttasbarggut leat váikkuhan nationála politihkkii, olbmuid eallimii ja dásseárvui ja ovttaárvosašvuhtii
  • čilget sápmelaččaid ja nationála minoritehtaid dáruiduhttima ja vearrivuođa maid sii leat gillán, ja reflekteret makkár váikkuhusat das leat leamaš ja leat indiviida- ja servodatdásis
  • válddahit guoddevaš ovdáneami iešguđet dimenšuvnnaid ja mo dat váikkuhit gaskaneaset, ovdanbuktit doaibmabijuid guoddevaččat servodagaide ja árvvoštallat doaibmabijuid sámi árbeealáhusaid vuođul
  • árvvoštallat mo bargu, dienas ja golahus sáhttet váikkuhit persovnnalaš ekonomiijai, eallinstandárdii ja eallinkvalitehtii
  • reflekteret identitehtaid, eallinvuogi ja kulturovdanbuktimiid ovttaláganvuođaid ja erohusaid Sámis ja Sámi olggobealde ja ságaškuššat girjáivuođa vejolašvuođaid ja hástalusaid
  • suokkardit ja reflekteret iežas digitála luottaid ja vejolašvuođa sihkkut luottaid ja suodjalit iežas ja earáid vuoigatvuođa priváhtaeallimii, personsuodjalussii ja dahkkivuoigatvuhtii
  • reflekteret mo identitehta, iešgovva ja iežas ráját ovdánahttojuvvojit ja hástaluvvojit iešguđet searvevuođain, ja evttohit mo sáhttá dustet váikkuhemiid ja sávakeahtes dáhpáhusaid
  • reflekteret main aktevrrain lea fápmu dálá servodagas, ja mo sii vuođuštit iežaset oaiviliid
  • suokkardit digitála ovttasdoaibmama iešguđet vuogádagaid ja reflekteret mo digitála searvan ja ovttasdoaibman váikkuha servodatdigaštallama hámi ja sisdoalu
  • válddahit dehálaš lágaid, njuolggadusaid ja norpmaid ja ságaškuššat mat váikkuhusat leat dáid rihkkumis ovttaskas olbmui ja servodahkii oanehis ja guhkit áigái
  • válddahit Norgga ja Sámi politihkalaš vuogádagaid ja čálgoservodagaid mihtilmasvuođaid ja reflekteret guovddáš hástalusaid birra

Dađistaga árvvoštallan

Dađistaga árvvoštallan galgá leat mielde ovddideamen oahppama ja gelbbolašvuođa fágas. Oahppit čájehit ja

ovddidit gelbbolašvuođa servodatfágas 8., 9. ja 10. ceahkis go suokkardit ja čilgejit historjjálaš, geográfalaš ja

servodatmáhtolaš beliid oktavuođaid fágas. Oahppit čájehit ja ovddidit gelbbolašvuođa go geavahit

servodatfágalaš metodaid guorahallat ja árvvoštallat vejolaš vástádusaid čuolmmaide mat máinnašit

vássánáiggi, dálááiggi ja boahtteáiggi. Oahppit čájehit ja ovddidit maiddái gelbbolašvuođa go reflekterejit

iežaset ja earáid birra oassin servodagas, ja mo sii sáhttet váikkuhit iežaset ja earáid eallimiid dál ja

boahtteáiggis. Dasto sii čájehit ja ovddidit gelbbolašvuođa go ovttasdoibmet digitálalaččat, dovdet ja geavahit

personsuodjalus- ja dahkkivuoigatvuođanjuolggadusaid ja čájehit digitála árvvoštallannávccaid.


Oahpaheaddji galgá diktit ohppiid váikkuhit oahpahussii ja arvvosmahttit oahppanhálu ja bargat servodatfágain

njálmmálaš, čálalaš, praktihkalaš ja digitála vugiiguin. Oahpaheaddji ja oahppit galget gulahallat ohppiid

ovdáneami birra servodatfágas. Oahppit galget beassat geahččaladdat. Ohppiid čájehuvvon gelbbolašvuođa

vuođul galget oahppit beassat muitalit maid sii orrot máhttimin ja reflekteret iežaset fágalaš ovdáneami birra.

Oahpaheaddji galgá oaivadit viidásit oahppama birra ja heivehit oahpahusa nu ahte oahppit besset geavahit

rávvagiid ovddidit iežaset gelbbolašvuođa servodatfágas.

Oppalaš árvvoštallan

Oppalašárvosátni galgá čájehit oahppi ollislaš gelbbolašvuođa servodatfágas, go oahpahus loahpahuvvo

maŋŋá 10. ceahki. Oahpaheaddji galgá plánet ja láhčit dili nu ahte oahppit besset čájehit iežaset

gelbbolašvuođa iešguđet láhkai mat fátmmastit áddejumi, reflekšuvnna ja kritihkalaš jurddašeami iešguđet

oktavuođain. Oahpaheaddji galgá bidjat árvosáni servodatfágas gelbbolašvuođa vuođul maid oahppi lea

čájehan go oahppi lea geavahan máhtu ja gálggaid lotnolasat.