Opplæringslova
§ 9-5 Overgangen frå grunnskolen til den vidaregåande opplæringa
Fylkeskommunen skal sørgje for at elevane får ein trygg og god overgang frå grunnskolen til den vidaregåande opplæringa. Kommunen skal samarbeide med fylkeskommunen om overgangen.
Dersom eleven skal starte i ein vidaregåande skole som er godkjend etter privatskolelova, gjeld kommunens plikt i første ledd tilsvarande overfor den private vidaregåande skolen.
Forarbeid til loven
Paragrafen er ny og er omtalt i punkt 40.11 i Prop. 57 L (2022–2023). Paragrafen er i hovudsak meint å vareta dei same omsyna som den tilsvarande paragrafen om overgangen frå barnehagen til skolen i 4-7.
Første ledd første punktum fastset at fylkeskommunen skal sørgje for at elevane får ein trygg og god overgang frå grunnskolen til vidaregåande opplæring. Regelen regulerer berre overgangen til vidaregåande opplæring organisert for ungdom.
Kva som er ein trygg og god overgang frå grunnskolen til vidaregåande opplæring, er ei skjønnsmessig vurdering. Skjønnet er eit lovbunde skjønn, samtidig som vurderinga må gjerast med grunnlag i fagleg-pedagogisk kunnskap og erfaring. Ein trygg og god overgang frå grunnskolen til vidaregåande opplæring handlar mellom anna om at ungdommane og foreldre opplever overgangen som føreseieleg, og at ungdommane veit kva dei kan forvente når dei byrjar i vidaregåande opplæring. Ein trygg og god overgang handlar også om at fylkeskommunen er førebudd på kva erfaringar ungdommane har med seg frå grunnskolen. For å oppnå dette bør fylkeskommunen leggje til rette for ein god dialog som involverer ungdommane. I den grad ungdommane ønskjer det, bør også andre med erfaringsgrunnlag om ungdommen blir involvert.
Fylkeskommunen skal sørgje for ein trygg og god overgang for alle elevar som byrjar i vidaregåande opplæring. Det er opp til fylkeskommunen å vurdere på kva måte han vil sørgje for dette. Fylkeskommunen bør likevel ha eit minimum av generelle tiltak retta mot alle elevar, til dømes tilbod om skolebesøk. Fylkeskommunen bør også gjere det mogleg for alle elevar å gi informasjon om forhold som kan ha noko å seie for overgangen til vidaregåande opplæring. Fylkeskommunen må ta særleg omsyn til korleis overgangen skal gjerast for sårbare ungdommar. For desse elevane kan det vere nødvendig med tett oppfølging og konkrete individuelle tiltak. Det kan til dømes vere behov for at skolen gjennomfører kompetanseheving av personalet eller sørgjer for fysisk tilrettelegging i forkant av skolestart. Nokre minoritetsspråklege ungdommar vil ha behov for spesiell tilrettelegging når det gjeld språk, og det vil vere ein fordel at behovet for mellom anna særskild språkopplæring blir kartlagd så tidleg som mogleg.
Som det kjem fram av første ledd andre punktum, skal kommunen samarbeide med fylkeskommunen om overgangen. Det blir her sikta til kommunen som skoleeigar. Samarbeidet kan innebere overføring av opplysningar, også personopplysningar. Behandling av slike opplysningar må skje innanfor dei til kvar tid gjeldande rammene for behandling av personopplysningar.
I andre ledd er det fastsett at samarbeidsplikta til kommunen i første ledd gjeld tilsvarande overfor private vidaregåande skolar godkjende etter privatskolelova dersom eleven skal byrje på ein slik skole. Dette er meint å sikre samarbeidet i dei tilfella den vidaregåande skolen ikkje er ein offentleg skole, men ein privatskole. Sjå også tilsvarande regel i forslaget til privatskolelova § 5-6. Reglane i opplæringslova § 9-5 og privatskolelova § 5-6 skal til saman sikre at elevane får ein trygg og god overgang frå grunnskolen til vidaregåande opplæring, uavhengig av om elevane kjem frå, eller skal til, ein offentleg skole eller ein privatskole godkjend etter privatskolelova.