Sámegiella vuosttašgiellan oahppoplána (SFS1-04)

Gelbbolašvuođamihttomearit maŋŋel Jo3 - lasáhusa oppalaš studerengelbbolašvuhtii

Njálmmálaš gulahallan

Mål for opplæringen er at eleven skal kunne

• guldalit, árvvoštallat ja addit bagadeaddji oaiviliid earáid njálmmálaš ovdanbuktimiidda
• geavahit máhtu retoralaš hástalanvugiid birra digaštallamiin ja ovdanbuktimiin
• ovdandivvut sámegielfágalaš fáttáid ja ságaškuššat ovdandivvojuvvon ávdnasiid
• gaskkustit fágasisdoalu dárkilit ja dasa geavahit digitála mediaid ja reaidduid
• guldalit, systematiseret ja čoahkkáigeassit informašuvnna njálmmálaš teavsttain ja reflekteret sisdoalu
• guldalit ja árvvoštallat ákkastallama njálmmálaš teavsttain iešguđetlágan mediain ja dahkat oaivila sisdollui ja ulbmilii
• ságaskuššat fágalaš fáttáid geavahettiin fágaterminologiija ja dievaslaš ákkastallama
• geavahit retoralaš ja digitála gálggaid ráhkadit ja ovdanbuktit ovttastuvvon teavsttaid
• bidjat oktii ja ovdanbuktit ráddjejuvvon čáppagirjjálaš prográmma

Čálalaš gulahallan

Mål for opplæringen er at eleven skal kunne

• lohkat ja analyseret teavsttaid iešguđet šáŋŋeriin vai sáhttá oaivvildit juoidá dain gažaldagain mat teavsttain bohtet ovdan ja árvvuin maid dat ovddastit
• čállit teavsttaid main lea čielga ulbmil, buorre struktuvra ja ovttastus
• geavahit suorggádusaid ja loatnasániid iežas teavsttain
• čállit kreatiiva, informatiiva ja resonnerejeaddji teavsttaid, girjjálaš dulkomiid ja retoralaš analiissain ja geavahit sámegielfágalaš teavsttaid vuođđun
• dádjadit gávdnat dieđuid teavsttain main lea iešguđetlágan kompleksitehta ja válljet, čoahkkáigeassit ja árvvoštallat relevánta dieđuid
• lohkat iešguđetlágan teavsttaid ja daid geavahit vuođđun iežas teakstabuvttadeamis
• geavahit máhtu teavstta, šáŋŋera, media ja girjjálaš váikkuhangaskaomiid birra plánet, ráhkadit ja divodit iežas teavsttaid
• jorgalit ja heivehit earáid teavsttaid dárogielas sámegillii
• geavahit gálduid kritihkalaš ja dárkkistahtti vuogi mielde ja hálddašit digitála gáldočujuheami
• albmanahttit molsašuddi, dárkilis ja girjás sátneriggodagain ja hálddašit gielalaš hápmenjuolggadusaid
• hálddašit morfologii, syntávssa ja ortografiija iežas teavsttain

Giella, kultuvra ja girjjálašvuohta

Mål for opplæringen er at eleven skal kunne

• čilget sátneluohkáid ja digaštallat morfologiija ja syntávssa
• geavahit retorihka doabavuogádaga analyseret ja árvvoštallat iešguđetlágan áššeprosateavsttaid
• guldalit eaŋkilis teavsttaid eará sámegielaide ja ságastallat ovttaláganvuođaid ja erohusaid birra
• árvvoštallat sámegielaid dilálašvuođa servodagas ja buohtastahttit eará álgoálbmogiid gielladilálašvuođain
• selvehit sámegiela čállingiela historjjá
• selvehit Sámelága giellanjuolggadusaid ja ságaskuššat movt láhčit dili oažžut oadjebas boahtteáiggi sámegielaide
• ságaskuššat movt skuvla, servodat ja bargoeallin sáhttet doarjut guovttegielalašvuođa
• lohkat dihto teavsttaid áigodagas ovdal 1965, bidjat daid kulturhistorjjálaš oktavuhtii ja reflekteret giela ja sisdoalu hárrái
• lohkat ja dulkot ovddasteaddji teavsttaid, áigodagas 1965 rájes 1995 rádjái, ja digaštallat movt áigodaga servodatlaš ja kultuvrralaš dovdomearkkat vuhttojit teavsttain
• ságastallat sámi girjjálašvuođahistorjjá váldoáigodagaid birra ja selvehit juoiganárbevieru ja juoigama stáhtusa, árvvu ja dili ovdal ja dál
• analyseret sisdoalu ja árvvoštallat váikkuhangaskaomiid geavaheami teavsttain mat leat vižžojuvvon iešguđetlágan digitála mediain
• selvehit sámi muitalanárbevieru ja buohtastahttit muhtin eará álgoálbmogiid muitalanárbevieruin
• čađahit kritihkalaš ja guorahalli iešválljen čiekŋudanfáttá mas lea gielalaš, girjjálaš dahje eará fágalaš fáddá, ja válljet gulahallanreaidduid fágalaš dárbbuid vuođul
• čujuhit gálduide ja árvvoštallat gálduid áigeguovdilis fágalaš dilálašvuođain